Koelmotor in de zero emissiezone: de blinde vlek van de overheid

Komende jaarwisseling gaan zero emissiezones van start in tientallen Nederlandse steden. Vervuilende vrachtwagens mogen de binnensteden niet meer in. Maar hoe zit dat met koelmotoren en kranen op trailers, die niet elektrisch zijn?

Als het aan de overheid ligt, gelden de regels voor toegang in de zero emissiezones ook voor koelmotoren, kranen en andere motoren op trailers. Deze stoten immers ook schadelijke stoffen uit. Onderzoeken tonen aan dat het aandeel van deze motoren zelfs een behoorlijk deel uitmaken van de totale uitstoot van vrachtwagens in de stad. Zo stoot een koelmotor tot 10x meer fijnstof uit dan een Euro 6 trekker. De regels zouden dus ook moeten gelden voor motoren op trailers.

Geen inzicht
In de praktijk blijkt dit echter erg moeilijk. Regels voor verduurzaming van deze motoren zijn er niet. Handhaving is nauwelijks mogelijk. Bakwagen, trekkers en bestelauto’s zijn eenvoudig te controleren aan de hand van het kenteken. De RDW legt hierop vast in wat voor milieuklasse de motor valt, dus daar is weinig discussie over mogelijk. Met wat camera’s langs de weg zijn de nieuwe milieuregels eenvoudig te handhaven. Gegevens over motoren op trailers liggen nergens vast, zo blijkt.

Al in maart 2022 is een inventarisatie uitgevoerd door Topsector Logistiek in opdracht van de staatssecretaris. De opdracht: kijk in hoeverre eisen gesteld kunnen worden aan koelmotoren en of deze kunnen worden gehandhaafd. De onderzoekers spraken hierbij met allerlei belanghebbenden, zoals vervoerders en fabrikanten van koelmotoren. De uitkomst was zeer duidelijk: er moet nog heel wat gebeuren.

Kort gezegd heeft de overheid geen inzicht in het type koelmotoren dat door de stad rijdt. Ze weten niet welke trailers elektrische koelmotoren hebben en welke op diesel. Daarnaast heeft men ook geen idee hoeveel koelmotoren er rondrijden in de binnensteden. Hierdoor kan men niet bepalen hoeveel een trailer uitstoot, en ook niet hoeveel alle trailers bij elkaar uitstoten. Überhaupt de grootte van het probleem is dus onbekend.

Plan van aanpak
Voor handhaving op motoren op trailers is er allereerst een registratie nodig. Deze is er nog totaal niet. Aan de hand van de inrichtingscodes weet RDW welke opleggers voorzien zijn van een (koel)motor, maar daar houdt het op. Topsector Logistiek raadt het ministerie aan om eerst meer inzicht te krijgen in het aantal koelmotoren in de binnenstad. Daarna kan men bepalen hoeveel vervuiling deze veroorzaken.

Eind vorig jaar heeft deze aanbeveling zich vertaald in het plan van aanpak verduurzaming geconditioneerd vervoer dat door de staatssecretaris aan de Tweede Kamer is gestuurd. Het is een lijst met items die dit jaar samen met de transportsector bekeken worden. Denk hierbij aan het stimuleren van schonere koelmotoren, ideeën voor wetgeving voor het normeren van uitstoot en het bekijken naar bijvoorbeeld beladingsgraad om hiermee de uitstoot te verminderen. Opvallend genoeg legt de overheid hierbij de aandacht volledig bij koelmotoren, niet bij bijvoorbeeld motoren van kranen.

Na de zomer wordt de uitkomst van deze verkenning aan de Kamer gestuurd. Aan de hand hiervan wordt beleid uitgestippeld. Voor het zover is, zijn er echter heel wat vrachtwagens door Amsterdam gereden. Voordat de zero emissiezones ingevoerd zijn, gaan er sowieso geen eisen komen aan motoren op trailers.